Icelandic Recordings

Ég er að læra íslensku.

ala - ál
te - té
fyrst - fýst
loga - lóa
utan - út

vanda - vanta
vergur - verkur
lambið - lampi

7. Börnin fara í skólann

Þegar börnin eru búin að borða morgunmatinn, flýta þau sér af stað í skólann. Strákarnir verða að bíða svolitla stund eftir Ásu, meðan hún er að leita að skólatöskunni. Síðan kveðja þau pabba og mömmu.

Börnin þurfa ekki að fara með strætisvagni í skólann. Þau ganga alltaf þangað, því að skólinn er í sama hverfi og blokkin þar sem au eiga heima. Það þarf ekki að fylgja þeim. Það er svo stutt að fara.

Í fyrsta tímanum í dag eiga þau að æfa sig í lestri. Þau eiga að lesa sögu eftir Halldór Laxness, og síðan ætlar kennarinn að segja þeim frá honum.
Í frímínútunum eru börnin rekin út á skólalóðina að leika sér. Þeir leika sér oft að því að kasta og grípa bolta eða fara í eltingaleik. Ása vill heldur spjalla við vinkonur sínar eða fara í parís. En bráðum hringir bjallan. Þau verða að hætta að leika sér og fara inn, og þá byrjar næsti tími.

1. Anna og Jón hittast

Anna: Komdu sæll, Jón.
Jón: Komdu sæl, Anna.
A: Sæl - hvað er að frétta?
J: Allt gott, en hjá þér?
A: Ég var einmitt að tala við Pál og Dísu, þú manst eftir þeim.
J: Já, hvað gera þau núna?
A: Páll er kennari en Dísa er hjúkrunarfræðingur.
J: Já, alveg rétt. Eiga þau mörg börn?
A: Þau eiga þrjú, eina stelpu og tvo stráka.
J: Jæja, það er gaman að heyra. En hvað er að frétta af þér?
A: Allt ágætt, það er meira en nóg að gera hjá mér.
J: Já, það er sama sagan hér. Ég verð víst að halda áfram. Tíminn líður. Við sjáumst. Vertu blessuð.
A: Já, blessaður.

En lífið hans er ekki bara vinna og skóli. Hann gerir ýmislegt annað í frístundunum. Flesta miðvikudaga fer hann í bíó af því að þá er miðinn á hálfvirði. Um helgar fer hann stundum á diskótek. Hann getur ekki farið oft af því að það kostar svo mikið. Það er líka dýrt að taka leigubíl heim. Miguel finnst hann heppinn að geta bæði verið í vinnu og í skóla.

Miguel á heima í Mexíkó. Hann er 18 ára og er nýbyrjaður í háskóla. Þetta er venjulegur dagur hjá honum. Hann vaknar klukkan hálf sex á morgnana. Hann er í skólanum frá klukkan sjö til klukkan níu. Þegar skólinn er búinn fer hann í vinnuna. Hann vinnur í skartgripaverslun föður síns. Hann vinnur þar frá klukkan tíu til tvö. Þá fer hann heim að borða. Klukkan fjögur fer hann aftur í skólann og er þar til klukkan sjö.

Hvað segir þú?
Hvað segirðu?
Allt fínt.
Bara allt fínt.
Bara allt ágætt.

Ert þú frá Þýskalandi?
Ertu frá Þýskalandi?

Hvað heitir þú?
Heitir þú Anna?
Heitirðu Anna?

Ég er frá Englandi.
Ég er frá Grikklandi.
Ég er frá Frakklandi.
Ég er frá Sviþjóð.
Ég er frá Sviss.
Ég er frá Austurríki.
Ég er frá Bandaríkjunum.
Ég er frá Astralíu.
Ég er frá Suður-Afríku.

Mamma rekur leiðindin á burtu.

Veðrið var kalt og hríð úti.
Daddi varð að hírast í eldhúsinu við að smíða sér sleða.
Honum leiddist, því að hann var oftast úti alla daga.
Rökkrið færðist yfir.

Daddi fór inn í stofu til mömmu sinnar.
»Mamma mín! Viltu ekki segja mér sögu? Mér leiðst«, sagði Daddi.
»Sestu hérna í bekkinn hjá mér«, sagði mamma hans, »ég skal syngja fyrir þig vísuerindi um vorið. Þú verður fljótur að læra erindið og þá getur þú sungið það með mér.
Erindið er svona:

Hið blíða vor sig býr í skrúð
því bætt er vetrar mein;
á túni situr sóley prúð
og syngur fugl á grein.

»Hvað er skrúð, mamma?« spurði Daddi. »Það er skraut«, sagði mamma hans. »Í þessu erindi er átt við græna grasið og blómin og skógviðinn«.
»En hvað er vetrarmein?« spurði Daddi.
»Mein er það, sem illt er. Vetrarmein er til dæmis kuldinn og snjórinn og hungur, sem skepnur líða oft á veturna«, sagði mamma hans.
»Viltu syngja fleiri vísur, mamma?« spurði Daddi. »Já, en ég ætla að syngja þetta nokkrum sinnum fyrst« sagði mamma hans.
Fyrst söng hún ein, en svo fór Daddi að syngja með.
»Nú skal ég kenna þér þetta: Vorið er komið, og grundirnar gróa«, sagði mamma hans.
Hún hafði erindið yfir einu sinni og síðan söng hún það:

Vorið er komið, og grundirnar gróa,
gilin, og lækirnir fossa af brún;
syngur í runni, og senn kemnr lóa,
svanur á tjarnir, og þröstur í tún;
nú tekur hýrna um hólma og sker,
hreiðra sig blikinn og æðurin fer;
hæðirnar brosa og hlíðarnar dala,
hóar þar smalinnn og rekur á ból;
lömbin sér una um blómgaða bala,
börnin sér leika að skeljum á hól.

Þegar mamma Dadda hafði sungið erindið nokkrum sinnum, fór hún að reyna, hvað hann kynni. Hann mundi nokkuð, en ekki kunni hann allt erindið.
Best mundi hann nöfnin á dýrunum, og þetta: börnin sér leika að skeljum á hól.
»Heldurðu ekki, að gaman væri fyrir þig að heyra fallega barnaþulu?« spurði mamma hans. »Hún er líka um vorið og blómin og fuglana eins og það, sem ég var að syngja. En ég get samt ekki sungið þuluna; það er ekkert lag til við hana.
Og nú skal ég fara með hana. — Hún er eftir Huldu, skáldið, sem kveðið hefir og skrifað svo margt fyrir börn«.
»Hvert ætlarðu að fara með þuluna, mamma?« spurði Daddi.
»Blessað flónið mitt. Það er kallað að fara með þulur og kvæði eða vísur, þegar maður les það eða hefir það yfir upphátt«, sagði mamma hans.
»Ég hefi aldrei heyrt það«, sagði Daddi.
»Jæja, ég skal þá lofa þér að heyra þuluna«, sagði mamma hans; »hún er svona:

Nú er snjórinn horfinn af Höfða og Leiti,
hlýr og kátur vindurinn syngur dag og nótt
um vængjaþyt og sólskin og blóm og berjareiti
og birtuna, sem Maí hefir til Vorlanda sótt.
Maí er ljúfur drengur
með fangið fullt af blómum
þeim fyrstu, sem að spretta
í brekkunni og mónum;
steinbrjótinn og lambagrasið
lætur hann anga,
lyngið undan snjónum
réttir blöðin græn;
þá fer gulu sóleyjuna
líka að langa
í ljósið og hún sest
út í túnið hýr og væn.
Fjalladrapinn grænkar
og gylltir humlar skína;
góði, litli Maí, hvað þú hefir falleg gull!
Gaman er að leika sér
við lækina þína,
hver laut er af blátæru snjóvatni full.
Hávellan er komin
aftur inn að strönd,
og erlan og lóan
kveðja Suðurlönd;
bráðum fljúga hóparnir
heim í Laugardal,
hreiður uppi í Vallmóum
ótal spóar flétta
— og ef þú sérð hann krumma,
sem eggjunum stal
frá urtinni í fyrra —
þá segðu honum þetta.
Ég spái hann verði smeykur
við spóanefin beitt,
spenni fjaðrabeltið
og segi ekki neitt
en hypji sig óðara,
út í Kvíslargil, —
þar á hann sér hreiður
við blásvart klettaþil.
Krummi, hann er vitur,
í vetur ég sá
hann vera að stríða hundunum,
sem ætluðu í hann að ná;
hann lést varla geta
lyft sér yfir svell, —
og Lubbi hljóp og elti hann,
en — fékk ei nema skell,
því flughált var undir,
en yfir krummi hló:
»Á — ertu ekki búinn
að fá af leiknum nóg?
Krunk, krunk!« — og seppa
hann sundur í háði dró.
Nú hætti ég, krummi minn,
að hugsa um þig,
því hlákan og lækirnir
eru að kalla á mig,
og farfuglarnir eru
fallegri en þú;
þeir fljúga um allt, og sumir ætla
að reisa hérna bú.
Systir, nú er Maríuerlan
sest við gluggann þinn;
hún syngur: »Ég skal spá,
komdu út með möttulinn!«
Systir opnar gluggann og segir, hýr og góð:
»Sæl og blessuð, velkomin!
Ertu ekki skelfing þreytt og móð?«
— Maríuerla mín, mín,
hvar er hún Svala systir þín?
Ég skal gefa þér möttul blá
ef þú vísar mér á
hvar ég vera á
í vor og í sumar, í vetur og í haust,
í vor og í sumar, í vetur og í haust«.

»Það er satt, sem þú sagðir, mamma, þetta er skemmtileg vísa«, sagði Daddi. »Mér finnst vorið vera að koma, þegar ég heyri þetta. Viltu lofa mér að heyra hana aftur?«
»Já, ég skal gera það«, sagði mamma hans, »en þetta er ekki kölluð vísa, heldur þula.
Þetta er vísa:

Blessuð sólin elskar allt,
allt með kossi vekur;
haginn grænn og hjarnið kalt
hennar ástum tekur.

Kanntu þessa vísu?«
»Þær eru tvær, vísurnar, mamma mín, og ég kann þær báðar. Pabbi kenndi mér þær í vetur, þegar við sáum sólina skína í fyrsta skiptið eftir nýárið«, sagði Daddi:
»Ég skal lofa þér að heyra hina vísuna. Hún er svona:

Geislar hennar út um allt
eitt og sama skrifa
á hagann grænan, hjarnið kalt:
himneskt er að lifa.

En mamma! Viltu lofa mér að heyra þuluna á hverju kvöldi, þangað til vorið kemur?«
»Ég skal hafa hana yfir á hverju kvöldi, þangað til þú ert búinn að læra hana«, sagði mamma hans. »En þá verður ennþá nokkuð til vors, vona ég. —
Kveiktu nú fyrir mig. Ég þarf að gera við sokkana þína. Eru ekki öll leiðindin rokin í burtu?«
»Jú, mamma mín. Þetta var reglulega skemmtilegt kvöld«, sagði Daddi.
Og mamma hans fékk koss.

Um hundrað manns hér á landi eru virkir esperantistar og allt að tvær milljónir manna eru kunnar tungumálinu í meira en 100 löndum.

Google velur Esperanto

Hafi fólk efasemdir um framtíð Esperanto þá má benda á að tungumálið er nú meðal mála sem valin hafa verið til notkunar á Google, Skype, Facebook, Firefox og víðar um netið sem og í snjallsímum.

Heimsþing esperantista er haldið í annað sinn í Reykjavík. Það hefst á laugardag og stendur í viku. Búist er við um þúsund þátttakendum sem er sami fjöldi og síðast þegar heimsþing var haldið hér í borg, árið 1977.

Þýðing í snjallsíma

Í Sjónmáli er rætt við Hannes Högna Vilhjálmsson, formann íslenska Esperantosambandsins í húsnæði félagsins á Skólavörðustíg í Reykjavík. Hannes, sem er tölvunarfræðingur, bendir á að í snjallsímum með Android stýrikerfi sé hægt að lesa inn setningar á íslensku og fá þýddar á Esperanto. Nýjasta tækni virðist ýta undir útbreiðslu og notkun á tungumálinu, segir Hannes Högni.

Auðvelt

Esperanto notast við latneskt stafróf og hljómar helst eins og spænska og ítalska. Asíubúar og helst Japanir eru áhugasamir um málið og segir Hannes Högni að þjóðum, sem nota annað stafróf og byggja á öðrum tungumálagrunni, finnist ekki erfitt að læra málið. Það sé svo einfalt og framburðurinn svo líkur gerð orðanna.

Hinn vongóði

Tungumálið var búið til af pólska lækninum Lúðvík Lazarus Zamenhof fyrir rúmum hundrað árum og var nefnt „Latína alþýðunnar“. Esperanto þýðir „Sá sem vonar“ eða „hinn vongóði“. Hugmyndin hefur aldrei verið sú að tungumálið komi í stað þjóðtungna heldur að allir standi jafnfætis þegar brúka þarf erlent mál í samskiptum. Hugmynd um að slíkt tungumál stuðli að heimsfriði er eitt meginmarkmiðið.

Í viðtalinu heyrist brot úr lagi sem flutt er á esperanto, Tiel la Mondo Iras eða „Hvernig heimurinn snýst“ sem flutt af Juliano Fernandez Angulo frá Kúbu.

Þeir eru að lesa þetta þarna.

Ég er sitjandi og hún er standandi.

Þetta er flott hjá þér.

Gangi þér vel.

Kærar þakkir.

Það er gaman að vita.